Κόντρα μεταξύ του υπουργείου Εργασίας και της αξιωματικής αντιπολίτευσης εξελίχθηκε η εγκύκλιος για την εφαρμογή των νόμων που αφορούν την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης στα 67 .
Η ΝΔ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι προχωρά στην αύξηση των ορίων ηλικίας για συνταξιοδότηση και το υπουργείο Εργασίας απάντησε με ανακοίνωση όπου αναφέρει :
Οι ισχυρισμοί του κόμματος της ΝΔ περί δήθεν νέων αυξήσεων των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης πέραν των αυξήσεων στις οποίες προέβη η κυβέρνηση Σαμαρά, είναι απολύτως ψευδείς, πολύ περισσότερο όταν είναι γνωστό ότι καμία εγκύκλιος δεν αλλάζει νόμο! Αναλυτικότερα
• Η πρόβλεψη του Ν.3863/2010 («νόμος Λοβέρδου») για ενδεχόμενο αύξησης των ορίων ηλικίας εκπληρώθηκε με το Ν. 4093/2012 («Μεσοπρόθεσμο» κυβέρνησης Σαμαρά) που αύξησε τα όρια από το 60Ο στο 62Ο και από το 65Ο στο 67Ο έτος ηλικίας. Οι αναφορά στο προσδόκιμο όριο δεν σχετίζεται σε καμία περίπτωση με νέες αυξήσεις ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης. Αυτό έχει προσδιοριστεί από την ΕΛΣΤΑΤ και τη Eurostat, με αυστηρά επιστημονικά μετρήσιμα δεδομένα και έχει ενσωματωθεί στους προαναφερθέντες νόμους. Συνεπώς, δεν προκύπτει νέα αύξηση αυτών των ορίων ηλικίας ούτε από το νόμο, ούτε από την εγκύκλιο.
• H εγκύκλιος που εκδόθηκε χθες αφορά μόνο στα ποσά των κατώτατων ορίων συντάξεων γήρατος (πρόωρες συνταξιοδοτήσεις) και όχι σε συντάξεις άλλων κατηγοριών (αναπηρίας, παραπληγικών, βαρέων κλπ).
• Το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης εργάζεται στην κατεύθυνση της συνολικής μεταρρύθμισης του συστήματος της Κοινωνικής Ασφάλισης με σκοπό τη βιωσιμότητα και την ενίσχυσή του, έτσι ώστε να διαφυλαχθούν τα ασφαλιστικά δικαιώματα και να τεθούν οι βάσεις για ένα δίκαιο και βιώσιμο Ασφαλιστικό Σύστημα.
Σε ένα δεύτερο κύκλο ρυθμίσεων που θα ακολουθήσουν της μεταρρύθμισης για το ασφαλιστικό σύστημα στην κοινωνική ασφάλιση προσανατολίζεται η κυβέρνηση, προκειμένου να εξετάσει το ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης σε θέματα συντάξεων και υγείας.
Καθώς το θέμα του ασφαλιστικού συστήματος μπαίνει στην τελική ευθεία μέσα στον Οκτώβριο προκειμένου να νομοθετηθεί τον Νοέμβριο, σύμφωνα και με τις δεσμεύσεις της χώρας για την δανειακή σύμβαση, το ζήτημα της συμμετοχής ή μη των ασφαλιστικών εταιριών σε αυτό μένει εκτός .
Αν και οι ασφαλιστικές εταιρίες θα επιθυμούσαν να υπάρχει συμμετοχή τους στην επαγγελματική ασφάλιση , φαίνεται να μην προβλέπεται κάτι τέτοιο στα σχέδια αυτής της μεταρρύθμισης .
Ωστόσο, σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα του υπουργείου Οικονομικών καθηγητή Νίκος Φράγκο , οποίος μίλησε το περασμένο Σάββατο σε ασφαλιστικό συνέδριο στην Ύδρα, η πολιτεία δεν έχει κάποιο φετίχ κατά της ιδιωτικής ασφάλισης ,όπως ανέφερε και θα ανοίξει διάλογο στο θέμα των συνεργασιών στο δεύτερο και τρίτο πυλώνα ασφάλισης.
Από την πλευρά των ασφαλιστικών εταιριών ο πρόεδρος της Ένωσης κ Σαρρηγεωργίου μιλώντας, στο ίδιο συνέδριο έκρουσε, για μια ακόμα φορά, τον κώδωνα του κινδύνου, αναφέροντας ότι το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης καταρρέει και είναι καιρός η πολιτεία σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα και τις ασφαλιστικές εταιρείες να ενισχύσει την δημιουργία επαγγελματικών ταμείων και ατομικών λογαριασμών.
Επίσης οι ασφαλιστικές εταιρίες επαναφέρουν και το θέμα των φορολογικών κινήτρων στα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά συμβόλαια .
Ενεργοποιώντας τις υπάρχουσες ασφαλιστικές ρυθμίσεις για το ασφαλιστικό εκδόθηκε η πρώτο εγκύκλιος του υπουργείου Εργασίας, που ορίζει ότι από το 2022 το όριο ηλικίας για την συνταξιοδότηση θα είναι το 67ο έτος της ηλικίας.
Επίσης διευκρινίζει ότι για συνταξιοδότηση σε μικρότερη ηλικία, που θα είναι το 62 έτος της ηλικίας προϋποθέτει ο ασφαλισμένος να έχει συμπληρώσει 40 έτη ασφαλιστικού βίου.
Στην ίδια εγκύκλιο αναφέρεται ότι από το 2021 και μετά θα επανεξετάζονται τα όρια για την συνταξιοδότηση με βάση το προσδόκιμο ζωής , έτσι αφήνει παράθυρο για αύξηση των ορίων και πέρα του 67ο έτος της ηλικίας των ασφαλισμένων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της εγκυκλίου που στην ουσία καλεί τα ασφαλιστικά ταμεία να προετοιμάζονται για τα νέα δεδομένα στις δημόσιες συντάξεις .
«Σας γνωρίζουμε ότι στο ΦΕΚ 94, τεύχος Α΄/14.8.2015 δημοσιεύτηκε ο νόμος 4336/2015 «Συνταξιοδοτικές διατάξεις – Κύρωση του Σχεδίου Σύμβασης Οικονομικής Ενίσχυσης από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας και ρυθμίσεις για την υλοποίηση της Συμφωνίας Χρηματοδότησης». Με την περίπτωση 1 της υποπαραγράφου Ε2 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ανωτέρω νόμου αντικαθίσταται από τότε που ίσχυσε η παράγραφος 27 του άρθρου 1 του ν.4334/2015 (ΦΕΚ 80, Α΄). Έτσι, με την ανωτέρω διάταξη επέρχονται μεταβολές ως προς τα καταβαλλόμενα ποσά σύνταξης λόγω γήρατος για όσους συνταξιοδοτούνται από 1.7.2015 και μετά, οι οποίοι είναι δικαιούχοι των κατωτάτων ορίων σύνταξης, και τροποποιείται η πρώτη περίοδος της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του ν.3863/2010 (ΦΕΚ 115, Α΄). Επίσης, με την περίπτωση 3 της υποπαραγράφου Ε2 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ν.4336/2015 (ΦΕΚ 94, Α΄) αντικαθίσταται από τότε που ίσχυσε η παράγραφος 30 του άρθρου 1 του ν.4334/2015 (ΦΕΚ 80, Α΄).
Ειδικότερα: α. Με την περίπτωση 1α της υποπαραγράφου Ε2 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ν.4336/2015 προβλέπεται ότι όσων η συνταξιοδότηση λόγω γήρατος από τους Οργανισμούς Κύριας ή Επικουρικής Ασφάλισης αρχίζει από την 1.7.2015 και εφεξής, λαμβάνουν μόνον το ποσό της σύνταξης που προκύπτει βάσει των οικείων καταστατικών και γενικών διατάξεων 2 (οργανικό ποσό). Εάν το προκύπτον οργανικό ποσό σύνταξης είναι κατώτερο του εκάστοτε προβλεπόμενου κατωτάτου ορίου, τότε χορηγείται το οργανικό αυτό ποσό σύνταξης. Μετά τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010, καταβάλλεται το εκάστοτε προβλεπόμενο ποσό του κατωτάτου ορίου σύνταξης. Σε περίπτωση, βέβαια, που το οργανικό ποσό σύνταξης υπερβαίνει το ποσό του κατωτάτου ορίου σύνταξης, τότε εξ” αρχής καταβάλλεται το οργανικό ποσό σύνταξης.
β. Με την περίπτωση 1β της υποπαραγράφου Ε2 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ν.4336/2015 τροποποιείται η πρώτη περίοδος της παραγράφου 1 του άρθρου 4 του ν.3863/2010 (Α΄115) . Έτσι, ο υπολογισμός της σύνταξης βάσει του άρθρου 4 του ν. 3863/2010 ισχύει για τους υπαχθέντες σε οποιοδήποτε φορέα κύριας ασφάλισης ή το Δημόσιο έως και την 31.12.2010 των οποίων η συνταξιοδότηση λόγω γήρατος ή αναπηρίας αρχίζει από 1.1.2015 .
γ. Με την περίπτωση 3 της υποπαραγράφου Ε2 της παραγράφου Ε του άρθρου 2 του ν.4336/2015, με την οποία αντικαθίσταται, αφ” ης ίσχυσε, η παράγραφος 30 του άρθρου 1 του ν.4334/2015, προβλέπεται ότι τα ποσά κατωτάτων ορίων σύνταξης λόγω γήρατος, αναπηρίας ή θανάτου, που καταβάλλονται από τους οργανισμούς κύριας ή επικουρικής ασφάλισης, όπως αυτά προβλέπονται από τις οικείες καταστατικές και γενικές διατάξεις, διατηρούνται μέχρι και 31.12.2021 στο ύψος που ισχύει την 31.7.2015.
δ Με την υποπαράγραφο Ε3 προβλέπεται η σταδιακή σύμφωνα με τους πίνακες 1 και 2 αύξηση των ορίων ηλικίας πλήρους και μειωμένης συνταξιοδότησης . Ειδικότερα, ορίζεται ότι από 01.01.2022 ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για πλήρη σύνταξη λόγω γήρατος για τους ασφαλισμένους όλων των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, το 62ο έτος της ηλικίας (με 12.000 ημέρες ασφάλισης ή 40 έτη) και το 67ο έτος της ηλικίας (με 15 έτη ή 4.500 ημέρες ασφάλισης), με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 3 του άρθρου 11 του ν. 3863/2010 (11,Α).
Επιπλέον, από την ίδια ως άνω ημερομηνία, προβλέπεται ως όριο ηλικίας συνταξιοδότησης για θεμελίωση συνταξιοδοτικού δικαιώματος μειωμένης σύνταξης λόγω γήρατος, όπου αυτή προβλέπεται σύμφωνα με τις ισχύουσες γενικές, ειδικές ή καταστατικές διατάξεις, για όλους τους ασφαλισμένους των Οργανισμών Κοινωνικής Ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, το 62ο έτος της ηλικίας με 4.500 ημέρες ή 15 έτη ασφάλισης. Στις περιπτώσεις που δεν έχει θεμελιωθεί δικαίωμα πλήρους ή μειωμένης σύνταξης, τα όρια ηλικίας αυξάνονται σταδιακά έως την 01.01.2022 στα προβλεπόμενα από τις ανωτέρω παραγράφους 1α και 1β, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παραγράφου 3 του άρθρου 11 του ν.3863/2010 (115, Α΄), σύμφωνα με τους πίνακες του άρθρου αυτού. Από τις ανωτέρω ρυθμίσεις εξαιρούνται οι υπαγόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα καθώς και οι μητέρες και οι χήροι πατέρες ανίκανων για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνων.
Τέλος, ορίζεται ότι θεμελιωμένα συνταξιοδοτικά δικαιώματα στους Οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης, συμπεριλαμβανομένης της Τράπεζας της Ελλάδος, λόγω συμπλήρωσης των προϋποθέσεων του απαιτούμενου χρόνου ασφάλισης και ορίου ηλικίας, όπου αυτό προβλέπεται, δεν θίγονται και δύνανται να ασκηθούν οποτεδήποτε. Οι υπηρεσίες του Υπουργείου είναι στη διάθεσή σας για κάθε περαιτέρω ενημέρωση ή διευκρίνιση επί των ανωτέρω διατάξεων».
Σχέδιο για άμεση ένταξη όλων των Ταμείων – κύριων και επικουρικών – στο ΙΚΑ και τη δημιουργία ενός ταμείου κύριας ασφάλισης, ενός επικουρικού και ενιαίες παροχές για όλους τους Έλληνες έχει υποβληθεί στη λεγόμενη «επιτροπή σοφών» που λειτουργεί στο υπουργείο Εργασίας με σκοπό την επεξεργασία και υποβολή προτάσεων για τη μεταρρύθμιση του Ασφαλιστικού από τη νέα κυβέρνηση.
Το σχέδιο, που έρχεται μετά τις ανάλογες προτάσεις του ΚΕΠΕ για ενοποιήσεις των Ταμείων, προβλέπει την ένταξη στο νέο σύστημα όλων των ασφαλισμένων μετά το 1992 και ισχύ μεταβατικών διατάξεων για τους παλαιότερους για τους οποίους θα απαιτηθεί συμπληρωματική χρηματοδότηση προκειμένου να μη μειωθούν κι άλλο οι μελλοντικές τους συντάξεις. Οι ασφαλιστικές εισφορές (15%) θα εισπράττονται από την Εφορία
Ευρωπαϊκές κατευθύνσεις
Οι προτάσεις του κ. Μιλτιάδη Νεκτάριου ταράσσουν τα λιμνάζοντα νερά της ελληνικής κοινωνικοασφαλιστικής πραγματικότητας. Ο κ. Νεκτάριος είναι καθηγητής Ασφαλιστικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, πρώην διοικητής του ΙΚΑ και συμμετέχει ως μέλος στην επιτροπή σοφών η οποία εν μέσω προεκλογικής περιόδου προετοιμάζει το τελικό της πόρισμα που θα υποβληθεί στη νέα κυβέρνηση.
Το σχέδιο για τη «νέα αρχιτεκτονική του Ασφαλιστικού» κινείται στις γενικές ευρωπαϊκές κατευθύνσεις και οδηγεί σε μεγάλη ανατροπή των μέχρι σήμερα δεδομένων. Η πρόταση περιλαμβάνει δύο άξονες ενεργειών:
Α. Τις άμεσες ενέργειες που οδηγούν στη συγχώνευση όλων των υφιστάμενων ταμείων κύριων και επικουρικών συντάξεων στο ΙΚΑ και την «ομογενοποίηση» των ρυθμίσεων υπολογισμού των παροχών για τους ασφαλισμένους όλων των συγχωνευόμενων ταμείων.
Επιπρόσθετα, απαιτείται η εκπόνηση ειδικού προγράμματος εξεύρεσης συμπληρωματικών πόρων για τη στοιχειώδη υποστήριξη των απερχόμενων γενεών για την περίοδο 2016-2050.
Για τη χρηματοδότηση σημειώνεται ότι πρέπει να αναζητηθούν «συμπληρωματικοί πόροι δεδομένου ότι η οικονομική κρίση έχει στερήσει τη δυνατότητα στο διανεμητικό σύστημα συντάξεων της χώρας να προσφέρει έστω και στοιχειώδεις παροχές στις απερχόμενες γενιές».
Οι συμπληρωματικοί πόροι είναι αναγκαίοι για την περίοδο ως το 2050, ώστε να διασφαλισθούν οι γενιές που είναι σήμερα άνω των 60 ετών. Το κράτος θα πρέπει να εγγυηθεί τουλάχιστον το επίπεδο των τρεχουσών – μειωμένων – παροχών τους ενώ τα απαιτούμενα ποσά θα προσδιοριστούν άμεσα με βάση σχετική αναλογιστική μελέτη.
Β. Τη δημιουργία ενός «νέου συνταξιοδοτικού συστήματος», στο οποίο θα υπαχθούν υποχρεωτικά όσοι ασφαλίστηκαν μετά το 1992, ενώ οι υπόλοιποι θα καλύπτονται με μεταβατικές ρυθμίσεις.
Σύμφωνα με το σχέδιο το νέο σύστημα συντάξεων μπορεί να «οικοδομηθεί» με τα εξής χαρακτηριστικά:
Ενιαίο ανώτατο ποσοστό αναπλήρωσης 75% το οποίο θα καλύπτει την εφαρμογή όλων των υποχρεωτικών και προαιρετικών συστημάτων σύνταξης. Το κράτος θα εξασφαλίζει ένα ποσοστό αναπλήρωσης που θα ανέρχεται στο 50% περίπου, ενώ οι πολίτες θα συμπληρώνουν το επίπεδο προστασίας μέσω των προαιρετικών προγραμμάτων των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης. Οι πολίτες υπάγονται σε ένα μοναδικό ταμείο κύριας σύνταξης, σε ένα επικουρικό και προαιρετικά σε ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης.
Οι κύριες συντάξεις χρηματοδοτούνται από τους εργαζομένους και τους εργοδότες (διανεμητικό σύστημα με καθορισμένες εισφορές μέθοδος Pay-As-You-Go), οι επικουρικές χρηματοδοτούνται – επίσης – από τους εργαζομένους και τους εργοδότες (πλήρης κεφαλαιοποίηση Full Funding). Οι προνοιακές παροχές παρέχονται μέσω του ΕΚΑΣ και χρηματοδοτούνται αποκλειστικά από τον κρατικό προϋπολογισμό.
Το νέο σύστημα κύριων συντάξεων αφορά τους ασφαλισμένους μετά το 1992, ενώ για τους υπόλοιπους θα υπάρχουν μεταβατικές ρυθμίσεις. Το νέο σύστημα επικουρικών συντάξεων θα εκκινήσει εκ του μηδενός, θα αφορά όλους τους ασφαλισμένους και η έναρξη της κεφαλαιοποίησης θα ξεκινήσει με τη θέσπιση και τη λειτουργία του επικουρικού ταμείου. Τα ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης θα είναι προαιρετικά και μπορούν να λειτουργούν ανά επιχείρηση και κλάδο της οικονομίας ή ως ανοιχτά ταμεία.
Στο νέο σύστημα των κύριων συντάξεων θα υπαχθούν υποχρεωτικά όσοι έχουν ασφαλιστεί για πρώτη φορά σύμφωνα με τον νόμο 2084/1992, με τον οποίο έχουν εναρμονιστεί οι εισφορές και οι προϋποθέσεις ασφάλισης των περισσότερων ταμείων. Τα άτομα με ηλικία άνω των 60 ετών θα παραμείνουν στο παλαιό σύστημα, ενώ για τις ενδιάμεσες ηλικίες θα εφαρμοστούν μεταβατικές ρυθμίσεις.
Οι ασφαλιστικές εισφορές κύριας και επικουρικής ασφάλισης πιστώνονται κάθε χρόνο στους ατομικούς λογαριασμούς και κεφαλαιοποιούνται με τη μέση αύξηση του ΑΕΠ. Κάθε χρόνο όλοι οι ασφαλισμένοι λαμβάνουν επίσημη ενημέρωση για το ποσό του συσσωρευμένου ασφαλιστικού κεφαλαίου.
Τα επαγγελματικά ταμεία οργανώνονται προαιρετικά και χρηματοδοτούνται από τους ενδιαφερόμενους εργαζόμενους και εργοδότες (περιλαμβανομένου και του Δημοσίου ως εργοδότη). Στόχος η παροχή επιπλέον συνταξιοδοτικών παροχών. Δεν υπάγονται στην κοινωνική ασφάλιση, οι παροχές τους δεν έχουν κρατική εγγύηση. Τα Ταμεία Εφάπαξ μετατρέπονται υποχρεωτικά σε επαγγελματικά ταμεία.
Για μετά τις εθνικές εκλογές μεταθέτει η Επιτροπή Κατρούγκαλου την υποβολή του σχεδίου για το νέο Ασφαλιστικό και τις περικοπές στις συντάξεις. Η Επιτροπή των «12» που συνεδρίασε χθες με τη συμμετοχή του πρώην υπουργού Γ. Κατρούγκαλου, απέφυγε να συζητήσει και να «συνθέσει»τις διαφορετικές προτάσεις που έχουν κατατεθεί για τον νέο τρόπο υπολογισμού των συντάξεων στο νέο περιβάλλον που θα δημιουργηθεί μετά την ενοποίηση όλων των ταμείων κύριας ασφάλισης έως τον Δεκέμβριο του 2015, όπως προβλέπει το τρίτο Μνημόνιο. Πέρα από την εγγυημένη από το κράτος βασική σύνταξη, η πρώτη πρόταση προβλέπει την απονομή σύνταξης με βάση τις εισφορές ολόκληρου του εργασιακού βίου για όλους και τα ποσοστά αναπλήρωσης του ν. 3863/10, η δεύτερη να ισχύσει ανώτατο όριο σύνταξης με ενοποίηση κύριας και επικουρικής ασφάλισης (που, όμως, έχει απορριφθεί από τον ΣΥΡΙΖΑ) και η τρίτη την καταβολή συντάξεων με βάση το κεφαλαιοποιητικό σύστημα (με «ατομικές μερίδες» για τους ασφαλισμένους μετά το 1992).
Στο τραπέζι παραμένουν η πρόταση (και πρόβλεψη του Μνημονίου) για σύνδεση των εισφορών των αυτοαπασχολουμένων και των ελεύθερων επαγγελματιών με το φορολογητέο εισόδημα καθώς και η αναζήτηση δημοσιονομικού «ισοδύναμου» τόσο για την αποφυγή νέων μειώσεων σε επικουρικές και εφάπαξ σε εφαρμογή της ρήτρας μηδενικού ελλείμματος όσο και για την απόφαση του ΣτΕ, το οποίο έχει κρίνει ως αντισυνταγματικές τις μειώσεις 5%-20% στο άθροισμα συντάξεων πάνω από τα 1.000 ευρώ, την ολοσχερή κατάργηση των δώρων κ.α. Η Επιτροπή θα συνεδριάσει εκ νέου την ερχόμενη Δευτέρα 14 Σεπτεμβρίου.
Τα εναλλακτικά σενάρια για ένα «νέο ασφαλιστικό» και τις περικοπές στις συντάξεις που θα οδηγούν στην εξοικονόμηση 1,8 δισ. ευρώ το 2016 και έως 4 δισ. ευρώ, ως «ισοδύναμο» έναντι της απόφασης του ΣτΕ (το οποίο έχει κρίνει ως αντισυνταγματικές τις μειώσεις 5%-20% στο άθροισμα συντάξεων πάνω από τα 1.000 ευρώ, την ολοσχερή κατάργηση των δώρων κ.α ), εξετάζει η Επιτροπή Κατρούγκαλου.
Στην Επιτροπή των δώδεκα εμπειρογνωμόνων και δικαστικών έχουν κατατεθεί, ήδη, τρεις διαφορετικές προτάσεις για τον τρόπο υπολογισμού των νέων συντάξεων πέρα από την εγγυημένη από το κράτος βασική σύνταξη (με βάση τις εισφορές ολόκληρου του εργασιακού βίου για όλους και τα ποσοστά αναπλήρωσης του ν. 3863/10 ή με ανώτατο όριο σύνταξης και ενοποίηση κύριας και επικουρικής ασφάλισης ή μέσω της εφαρμογής ενός πλήρως κεφαλαιοποιητικού συστήματος με «ατομικές μερίδες» για τους ασφαλισμένους μετά το 1992).
Ειδική ομάδα εργασίας έχει συγκροτηθεί, στο πλαίσιο της Επιτροπής, για να εισηγηθεί «αντίβαρα» για τις περικοπές στις ήδη καταβαλλόμενες συντάξεις σε συνάρτηση με τα οικονομικά δεδομένα των Ταμείων αλλά και με την κατευθυντήρια «οδηγία» του τρίτου μνημονίου που επιβάλλει τη στενότερη σύνδεση εισφορών και παροχών.
Ψηφίστηκαν πριν σχεδόν ένα μήνα, αλλά θα μπορούν να εφαρμοστούν μετά από δεκαπέντε μέρες τουλάχιστον, ήτοι μετά τις εκλογές της 20ής Σεπτεμβρίου. Δηλαδή συνολικά θα χρειαστεί… ενάμισι μήνας!
Ο λόγος για τις εφαρμοστικές υπουργικές αποφάσεις και εγκυκλίους που αφορούν ασφαλιστικές – διατάξεις του πολυνομοσχεδίου που ψήφισε η βουλή στις 13 Αυγούστου στα πλαίσια του νέου Μνημονίου.
Η έλλειψη «τεχνικής» προετοιμασίας αλλά και ο φόβος για την ανάληψη του πολιτικού κόστους έχουν οδηγήσει τη γενική γραμματεία κοινωνικών ασφαλίσεων του Υπ. Εργασίας από τη σύνταξη και αποστολή των σχετικών υπηρεσιακών εγγράφων προς τις διοικήσεις των ασφαλιστικών ταμείων προκειμένου να κάνουν τη δουλειά τους.
Η σημαντικότερη από όλες τις αποφάσεις και εγκυκλίους που εκκρεμούν αφορά τα νέα όρια συνταξιοδότησης, τα οποία αυξήθηκαν κατά ένα έτος στη μεταβατική περίοδο 2016 -2022. Σημαντική είναι επίσης η εγκύκλιος που αφορά το νέο τρόπο υπολογισμού των κύριων συντάξεων για όσους αιτήθηκαν μετά την 1η Ιανουαρίου 2015.
Έτσι στις υπηρεσίες απονομής των συντάξεων κυριαρχεί ακόμα αλαλούμ, την ίδια στιγμή που δεκάδες αν όχι εκατοντάδες χιλιάδες ασφαλισμένοι βρίσκονται στο … «περίμενε για το αν και πότε μπορούν να συνταξιοδοτηθούν.
Την αγωνία της αναμονής των εγκυκλίων συμπληρώνει η αγωνία για το ποια μέτρα θα έλθουν τον Οκτώβριο.
Το Μνημόνιο προβλέπει ότι το 2ο μήνα του φθινοπώρου θα πρέπει να έχει περάσει ένα μπαράζ μέτρων τα οποία θα φέρουν μειώσεις στις κύριες και επικουρικές συντάξεις, αλλά και αυξήσεις στο ύψος των εισφορών.
Στις 29 Σεπτεμβρίου θα καταβάλλει το ΙΚΑ τις αναπηρικές συντάξεις και τα αναπηρικά επιδόματα 4 μηνών (Ιουλίου, Αυγούστου, Σεπτεμβρίου και Οκτωβρίου) σε όλους τους “δικαιούχους” για τους οποίους εκκρεμεί η εξέτασή τους στα Κέντρα Πιστοποίησης Αναπηρίας και το δικαίωμά τους για τις συγκεκριμένες παροχές είχε λήξει έως τις 30 Ιουνίου.
Αν, ωστόσο, τα ΚΕΠΑ κρίνουν ότι δεν έχουν συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας ή δικαίωμα στην παροχή που ζητήθηκε, θα εκδίδει απόφαση για τη διακοπή των πληρωμών και την (άτοκη) αναζήτηση όσων ποσών χορηγήθηκαν είτε μέσω συμψηφισμού με άλλη παροχή (μηνιαία παρακράτηση ποσοστού 20%) είτε με τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.
Η διάταξη
Η διάταξη του ν. 2331/15 παρέχει στους ασφαλισμένους το δικαίωμα να συνεχίσουν να λαμβάνουν το ποσό της παροχής που δικαιούνταν πριν από τη λήξη της και για ορισμένο χρονικό διάστημα, όχι μεγαλύτερο από έξι συνεχείς μήνες. Κατά το διάστημα αυτό παρατείνεται και η ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη των δικαιούχων. Εάν μετά την οριστική κρίση των υγειονομικών επιτροπών ΚΕ.Π.Α. κριθεί ότι τα πρόσωπα που υπήχθησαν στις εν λόγω διατάξεις δεν φέρουν συντάξιμο ποσοστό αναπηρίας ή φέρουν ποσοστό αναπηρίας μικρότερο από 67% ή δεν έχουν δικαίωμα να λαμβάνουν τις παροχές που τους χορηγήθηκαν με τις διατάξεις αυτές (εξωιδρυματικό επίδομα ή προσαύξηση λόγω απόλυτης αναπηρίας ή σύνταξη λόγω θανάτου), οι αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές αναζητούνται σε κάθε περίπτωση άτοκα, είτε διά συμψηφισμού επί των τυχόν χορηγούμενων συνταξιοδοτικών παροχών, με μηνιαία παρακράτηση ποσοστού 20%, είτε σύμφωνα με τις διατάξεις του ΚΕΔΕ, στην περίπτωση που δεν χορηγούνται συνταξιοδοτικές παροχές.
Οι πληρωμές
Σύμφωνα με εγκύκλιο του ΙΚΑ:
– Στις 29/9/2015 θα γίνει η πρώτη πίστωση (μέσω Η.ΔΙ.Κ.Α.) στον τραπεζικό λογαριασμό των δικαιούχων των οποίων το δικαίωμα σε παροχές έληξε (μηχανογραφικά) μέχρι την 1.7.2015 (ανάλογα με το αίτημα που βρίσκεται σε εκκρεμότητα στις υγειονομικές επιτροπές ΚΕ.Π.Α.: σύνταξη λόγω αναπηρίας, εξωϊδρυματικό επίδομα, σύνταξη λόγω γήρατος που χορηγείται με τις ειδικές διατάξεις) για τους μήνες Ιούλιο, Αύγουστο, Σεπτέμβριο και Οκτώβριο 2015. Την ίδια ημερομηνία θα γίνει και η πίστωση στον τραπεζικό λογαριασμό των δικαιούχων που πληρώνονται μέσω του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (Ο.Π.Σ.) ΙΚΑ-ΕΤΑΜ και θα αφορά τόσο τις παραπάνω κατηγορίες όσο και τη σύνταξη λόγω θανάτου που χορηγείται σε ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνα ασφαλισμένων ή συνταξιούχων, καθώς και την προσαύξηση λόγω απόλυτης αναπηρίας. Διευκρινίζεται ότι δεν παρέχεται η δυνατότητα αναδρομικής χορήγησης ποσών σύνταξης για το διάστημα μεταξύ της λήξης της παροχής και της ημερομηνίας έναρξης ισχύος της κοινοποιούμενης διάταξης, που είναι η ημερομηνία δημοσίευσής της στο ΦΕΚ (2.7.2015).
– Όσον αφορά τους συνταξιούχους για τους οποίους δεν καθίσταται μηχανογραφικώς εφικτή η αυτόματη παράταση της παροχής που δικαιούνται μέσω ΗΔΙΚΑ Α.Ε. (σύνταξη λόγω θανάτου που χορηγείται σε ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία τέκνα ασφαλισμένων ή συνταξιούχων, προσαύξηση λόγω απόλυτης αναπηρίας), η παράταση των παροχών που ελάμβαναν και οι οποίες είχαν λήξει, ενόψει της εκκρεμούς επανεξέτασής τους από τα ΚΕΠΑ, θα διεκπεραιωθεί από τις υπηρεσίες Απονομών και Πληρωμών Συντάξεων των Υποκαταστημάτων (το Τμήμα Πληρωμής Συντάξεων θα πρέπει να επικοινωνήσει με τους δικαιούχους, προκειμένου να παραλάβουν την απόφαση Διευθυντή και να πληρωθούν, αυτοπροσώπως ή μέσω νόμιμου εκπροσώπου).
Περικοπές δαπανών για τα Ασφαλιστικά Ταμεία, της τάξης των 2,3 δισ. ευρώ πρέπει να αποφασίσει η επόμενη κυβέρνηση, για το χρονικό διάστημα, που ξεκινάει από την επομένη των εκλογών και λήγει στα τέλη του 2016. Πρόκειται για περικοπές που αφορούν τη μνημονιακή δέσμευση για παρεμβάσεις κατά 0,25% του ΑΕΠ (περίπου 450 εκατ. ευρώ) για φέτος και άλλο 1% του ΑΕΠ για το 2016 (περίπου 1,8 δισ. ευρώ). Όμως στις παρεμβάσεις αυτές θα πρέπει να προστεθούν και τα ισοδύναμα μέτρα ύψους έως 4 δισ. ευρώ που επίσης πρέπει να οριοθετηθούν και αφορούν τον περιορισμό του κόστους προς τα Ταμεία, από την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, η οποία έκρινε ως αντισυνταγματικές τις περικοπές στις συντάξεις που εφαρμόστηκαν από το 2013 και μετά.
Σε αυτό το πλαίσιο κινείται αναγκαστικά και η Επιτροπή για το Ασφαλιστικό που έχει συστήσει ο απερχόμενος υπουργός Εργασίας, Γιώργος Κατρούγκαλος. Μια Επιτροπή, που βάσει χρονοδιαγράμματος θα πρέπει έως τα μέσα Οκτωβρίου να έχει έτοιμες τις προτάσεις της, που θα αποτελέσουν τη βάση για ένα βιώσιμο ασφαλιστικό, από εδώ και στο εξής. Ήδη, οι διαρροές που έχουν γίνει από την πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ κάνουν λόγο για ένα νέο σύστημα νοητής κεφαλαιοποίησης, που αναμένεται να προταθεί από την εν λόγω Επιτροπή.
Ουσιαστικά, πρόκειται για ένα σύστημα όπου ο κάθε ασφαλισμένος θα έχει στο εξής το δικό του, ατομικό «κουμπαρά», από τον οποίο θα προκύπτει και η σύνταξή του, με βάση το σύνολο των εισφορών που κατέβαλλε κατά τη διάρκεια του εργασιακού του βίου. Με τον τρόπο αυτό εκτιμάται ότι το ασφαλιστικό σύστημα στο μέλλον θα εξομαλυνθεί, οι συντάξεις αν και μικρότερες, θα γίνουν πιο δίκαιες και η στήριξη του κράτους θα περιοριστεί στον καθορισμό της εθνικής σύνταξης, ως βάσης χορήγησης για εκείνους που δεν κατάφεραν στη διάρκεια του εργασιακού τους βίου, να συγκεντρώσουν τα απαιτούμενα ένσημα, για μια αξιοπρεπή σύνταξη. Σε ό,τι αφορά τους ήδη συνταξιούχους θα υπάρξει η εφαρμογή του συστήματος της εθνικής και της αναλογικής σύνταξης, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για πιθανές νέες περικοπές στις καταβαλλόμενες συντάξεις.
Πάντως, έτσι και αλλιώς, η εφαρμογή του νόμου Λοβέρδου – Κουτρουμάνη (ν.3863/2010) προκαλεί περικοπές στις νέες συντάξεις, ήδη από φέτος (0,5-0,8%), που χρόνο με τον χρόνο θα αυξάνονται. Οι μειώσεις στις συντάξεις, προκύπτουν έτσι και αλλιώς από μια σειρά από παρεμβάσεις του νέου Μνημονίου. Ήδη η αύξηση των εισφορών υπέρ ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης στις κύριες συντάξεις από 4% σε 6% και η επιβολή ανάλογης εισφοράς 6% και στις επικουρικές, επέφερε μια πρώτη έμμεση μείωση στις συντάξεις από τον Ιούλιο και μετά. Το τρίμηνο Οκτωβρίου – Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου, μαζί με τις νέες, αυξημένες εισφορές, θα παρακρατηθούν και τα αναδρομικά από τις κρατήσεις του Ιουλίου και του Αυγούστου σε τρεις ισόποσες δόσεις. Ακόμα πιο «άτυχοι» πρέπει να θεωρούνται οι περίπου 122.000 συνταξιούχοι των 11 Ταμείων επικουρικής ασφάλισης, που από τον Σεπτέμβριο και μετά έχουν ενσωματωθεί στο ΕΤΕΑ. Για να εξισορροπήσει το σύστημα παροχής επικουρικών συντάξεων, θεωρείται δεδομένη η περικοπή κατά 5,2%, ίδια δηλαδή με εκείνη που επιβλήθηκε στους συνταξιούχους του ΕΤΕΑ, τον Ιούλιο του 2014. Μάλιστα, σε όποιες περιπτώσεις συνεχίζεται η παραγωγή ελλειμμάτων θα γίνουν και άλλες περικοπές, οι οποίες ακόμα δεν μπορούν να προσδιοριστούν. Οι μειώσεις συντάξεων που θα προκύψουν αμέσως μετά τις εκλογές, προέρχονται από τις εξής διατάξεις του Μνημονίου:
– Αύξηση της ποινής σε όσους επιλέξουν να στραφούν στην πρόωρη συνταξιοδότηση. Η εξτρά περικοπή θα είναι 10% και εάν ισχύσει η τωρινή νομοθεσία θα έχει βάθος πενταετίας.
– Αλλαγή στον τρόπο υπολογισμού των συντάξεων, με μεικτό τρόπο, βάσει του νόμου 3863/2010. Το τμήμα της σύνταξης που αντιστοιχεί στον χρόνο ασφάλισής τους έως 31/12/2010 υπολογίζεται με τις διατάξεις που ίσχυαν. Το τμήμα σύνταξης που αντιστοιχεί στο χρόνο ασφάλισής τους από 1/1/2011 έως την ημερομηνία εξόδου υπολογίζεται με τους νέους συντελεστές των νόμων 3863 και 3865/2010, με την προσθήκη τμήματος της βασικής σύνταξης.
-Μειώνονται τα κατώτατα όρια συντάξεων. Το νέο κατώτατο όριο που θα χρησιμοποιείται για τους υπολογισμούς της σύνταξης για τον χρόνο από την 1η Ιανουαρίου 2011 και μετά θα είναι στα 392 ευρώ, σε αντίθεση με το κατώτατο όριο των 486 ευρώ που χρησιμοποιούνταν έως σήμερα. Παράλληλα, το ποσό αυτό θα χορηγείται μόνο με τη συμπλήρωση του 67ου έτους.
– Νέος τρόπος υπολογισμού των εφάπαξ. Η προηγούμενη κυβέρνηση δεν ξεκαθάρισε το τοπίο, με αποτέλεσμα το Ταμείο Πρόνοιας Δημοσίων Υπαλλήλων αλλά και το Ταμείο Πρόνοιας Ιδιωτικού Τομέα να έχουν κηρύξει παύση πληρωμών, μέχρις να βρεθεί ο νέος μαθηματικός τύπος.
Αρκετό καιρό πριν είχαμε γράψει ότι το 2015 θα φέρει σημαντικές αλλαγές στα συνταξιοδοτικά προγράμματα.
Το τελευταίο τρίμηνο μια μεγάλη πολυεθνική εταιρεία, η Metlife, σταμάτησε πλέον να εγγυάται από σήμερα το μηνιαίο ποσό της ισόβιας σύνταξης που κατοχυρώνει το συνταξιοδοτικό συμβόλαιο – από εδώ και στο εξής ο ασφαλισμένος θα γνωρίζει το ποσό που θα λάβει ως εφάπαξ αλλά ο καταμερισμός του σε μηνιαία ισόβια σύνταξη, εφόσον αυτό επιθυμεί, θα γίνεται πλέον με βάση τους πίνακες θνησιμότητας που θα ισχύουν τότε που θα λήξει το πρόγραμμά του.
Στην πραγματικότητα, αυτή την αλλαγή την έχουν εφαρμόσει ήδη σχεδόν όλες οι μεγάλες πολυεθνικές και το ποσό της ισόβιας μηνιαίας σύνταξης το εγγυώνται ακόμη μόνο κάποιες ελληνικές – οι Eurolife, International Life, Ευρωπαϊκή Πίστη και Μινέττα.
Εκτιμάται ότι έως το τέλος του χρόνου και από αυτές οι περισσότερες θα διακόψουν επίσης τα εν λόγω συμβόλαια.
Τον περασμένο μήνα η Generali στο δικό της συνταξιοδοτικό πρόγραμμα μείωσε στο 1% το εγγυημένο τεχνικό επιτόκιο. Η μείωση αυτή επηρρεάζει την απόδοση του συμβολαίου, διατηρεί όμως η εταιρεία την εγγύηση ποσού ισόβιας σύνταξης.
Πλέον μπορεί κανείς να ισχυριστεί με βεβαιότητα ότι το 2016 οι συνταξιοδοτικές λύσεις που θα προσφέρει η αγορά θα στηρίζονται κυρίως σε συμβόλαια unit linked (που ελπίζουμε τα capital controls να τα επιτρέψουν το συντομότερο δυνατό ) ή σε συμβόλαια εγγυημένου επιτοκίου το οποίο όμως θα είναι ιδιαίτερα χαμηλό.
Και πάντως η καταβολή της ισόβιας σύνταξης στη λήξη θα γίνεται με τα τεχνικά στοιχεία (πίνακας θνησιμότητας) που θα ισχύουν όταν έρθει η ώρα της καταβολής της.
Για τον πελάτη δεν είναι ό,τι καλύτερο η εξέλιξη αυτή ωστόσο είναι αναπόφευκτη για μια σειρά από λόγους: σημαντική πτώση των επιτοκίων, μειωμένη δυνατότητα πρόβλεψης μακροχρόνιων αποδόσεων λόγω συνεχιζόμενης οικονομικής αστάθειας παγκοσμίως, αυξημένες κεφαλαιακές απαιτήσεις σε περίπτωση επενδύσεων είναι το καλύτερο αλλά συνέβη γιατί η σημαντική πτώση των επιτοκίων, η παγκόσμια οικονομική ρευστότητα ως προς τη δυνατότητα πρόβλεψης μακροχρόνιων επιοκίων, οι αυξημένες απαιτήσεις κεφαλαίων σε περίπτωση επενδύσεων “υψηλής απόδοσης”.
Σημαντικό επίσης ρόλο παίζει και η πρόβλεψη για αύξηση του μέσου όρου θνησιμότητας.